ความบังเอิญของ ‘ฟลูออไรด์’

อะไรเอ่ยที่ป้องกันฟันผุได้ ทำให้ฟันแข็งแรง

คำตอบในหัวลำดับแรก ๆ ของหลาย ๆ คน

ต้องมีคำว่า ‘ฟลูออไรด์’ แน่นอน

ฟลูออไรด์ อยู่คู่กับชุดความคิดของคนไทยรวมถึงคนทั่วโลกว่า ป้องกันฟันผุ ยาสีฟันที่ดีต้องมีฟลูออไรด์ ซึ่งเป็นความคิดที่ถูก แต่รู้ไหม ‘ฟลูออไรด์’ ที่มากเกินไปก็ไม่ได้ดี

ฟลูออไรด์ สามารถป้องกันฟันผุได้จริง โดยพบจากความบังเอิญ

‘คราบสีน้ำตาลปริศนาบนฟันในโคโลราโด เป็นจุดเริ่มต้นของการพัฒนาสุขภาวะของชุมชนครั้งยิ่งใหญ่ในปีศตวรรษที่ 20 (1900-1999)’

Ten Great Public Health Achievements (1999)

ในปี 1910 ทันตแพทย์หนุ่ม เฟรเดอริก แมคเคย์ ได้ย้ายไปที่รัฐโคโรลาโด สหรัฐอเมริกา เพื่อประกอบอาชีพของเขาและเขาพบว่า ผู้คนในเมืองมากมายมีคราบสีน้ำตาลประหลาดที่อยู่ที่ฟัน บางครั้งก็ดูเข้มมากราวกับมีช็อคโกแลตเคลือบที่ฟัน ผู้คนในเมืองก็ร้อนใจและลำบากจากคราบสีน้ำตาลนี้ แมคเคย์ก็ร้อนใจในคำตอบเช่นกันว่า สาเหตุคืออะไรกันแน่

แมคเคย์ตามหาคำตอบเรื่อยมาและเขาได้เชิญ ทันตแพทย์ที่มีชื่อเสียง ‘ดร.จี.วี แบล็ค (Dr. G.V. Black)’ เพื่อมาค้นหาคำตอบของคราบสีน้ำตาลปริศนาบนฟันของผู้คนในเมือง พวกเขาใช้เวลากว่า 6 ปีในการค้นหาคำตอบ และในที่สุดพวกเขาก็เจอจิ๊กซอว์ชิ้นแรก ที่สามารถพลิกหน้าประวัติศาสตร์การดูแลช่องปากได้ พวกเขาพบว่า เด็กกว่า 90% ของเมืองโคโรลาโดที่มีคราบสีน้ำตาลปริศนานี้ มีความต้านทานต่อฟันผุได้

แม้ว่าพวกเขาจะไม่สามารถหยุดยั้งการเกิดคราบสีน้ำตาลนี้ได้ แต่การที่คราบเหล่านี้ต้านฟันผุได้เป็นเรื่องที่เป็นความจริงขึ้นเรื่อย ๆ เมื่อพวกเขาเก็บข้อมูลมากยิ่งขึ้น

ไม่นานหลังจากที่แมคเคย์ค้นพบเบาะแสของคราบสีน้ำตาล เขาได้ย้ายไปที่รัฐไดฮาโอเพื่อค้นหาคำตอบต่อและได้รับข้อมูลมาว่า คราบที่ฟันเหล่านี้เกิดขึ้นอย่างรวดเร็วหลังจากที่ชุมชนย้ายท่อส่งน้ำปกติไปยังท่อน้ำพุร้อนที่ห่างออกไปอีก 5 ไมล์ แมคเคย์จึงแนะนำเหล่าผู้นำชุมชนว่า พวกเขาควรย้ายกลับมาและคราบสีน้ำตาลที่ฟันของชาวเมืองก็ค่อย ๆ หายไป แต่แมคเคย์ก็ยังไม่กล้าสรุปว่าเป็นเพราะน้ำ จริงหรือเปล่า?

แมคเคย์เดินทางอีกครั้งไปที่รัฐอาร์คันซอ ที่เมืองนี้มีโรงงานอะลูมิเนียมชื่อ Aluminium Company of America (ALCOA) ชาวบ้านในบริเวณโรงงานก็บอกเขาว่า พวกเขามีปัญหาเรื่องคราบสีน้ำตาลนี้เหมือนกันแต่เมืองรอบข้างกลับไม่มี แมคเคย์จึงขอให้หัวหน้านักเคมีของ ALCOA ‘เชอร์ชิลล์’ (H.V. Churchill) ช่วยศึกษาเรื่องน้ำให้ด้วยเครื่องมือที่มี หลายวันหลังจากทำการศึกษา เชอร์ชิลล์พบฟลูออไรด์ในน้ำในปริมาณมาก ตอนแรกเขาไม่อยากเชื่อเลย และเขาก็สั่งตัวอย่างใหม่ทันที การทดสอบครั้งที่สองแสดงผลแบบเดียวกัน เชอร์ชิลล์จึงแจ้งผ่านจดหมายให้ทางแมคเคย์ และขอให้แมคเคย์ช่วยนำน้ำในเมืองที่เจอปัญหาแบบเดี่ยวกันมาทดสอบปริมาณฟลูออไรด์

คำตอบที่ได้ของปริศนาก็คือ ‘คราบสีน้ำตาลปริศนา คือ อาการของฟันตกกระที่มาจากการรับฟลูออไรด์ที่มากเกินไป’

หลังจากคำตอบกระจ่างชัดขึ้น ทาง National Institute of Health (NIH) จึงนำน้ำมาทดสอบหาค่าฟลูออไรด์และหาผลกระทบของน้ำที่มีต่อฟัน ทาง ดร.ดีน (Drs Trendley Dean) และ Elias Elvove ได้คิดค้นวิธีการวัดระดับฟลูออไรด์ในน้ำเป็นครั้งแรก พวกเขาร่วมกันพัฒนาวิธีการในการวัดระดับฟลูออไรด์ในน้ำด้วยความแม่นยำ 0.1 ส่วนต่อล้าน (ppm) ในช่วงปลายทศวรรษ 1930 NIH ได้สรุปว่าระดับฟลูออไรด์ที่สูงถึง 1.0 ppm ไม่สามารถทำให้เกิด ผลิตเคลือบฟันที่เป็นคราบสีน้ำตาลได้ ซึ่งในภายหลัง คนปัจจุบันรู้จักคราบเหล่านี้กันในชื่อของ ฟันตกกระ (Fluorosis)

สมมุติฐานของดร.ดีน ‘ลองเติมฟลูออไรด์ลงในน้ำ จะทำให้ชุมชนฟันผุน้อยลง’

ดร.ดีน บอกสมมุติฐานเขาเขาให้เพื่อนร่วมงานของเขา และไม่นานเมืองแกรนด์ แรพิด (Grand Rapids)  ในรัฐมิชิแกนก็พร้อมที่จะทดสอบ และผลลัพธ์ก็ตรงอย่างที่เขาคิด 11 ปีถัดมาหลังจากที่เมืองแกรนด์ แรพิด โหวตยอมรับการใส่ฟลูออไรด์ลงไปในน้ำในปริมาณที่เหมาะสม เด็ก ๆ ในเมืองมีอัตราฟันผุลดลงถึง 60% และนั่นเป็นการค้นพบข้อเท็จจริงที่สามารถพลิกวงการของทันตกรรมได้

Happily Ever After, But

หลังจากนั้นฟลูออไรด์ก็ถูกนำมาใส่ในชุมชนต่าง ๆ และถูกนำมาใส่ในยาสีฟันเพื่อป้องกันฟันผุตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา และระบบสาธารณสุขและการดูแลช่องปากในบริเวณที่ไม่เจริญ ก็จะใช้น้ำผสมฟลูออไรด์ที่ลดโอกาสการฟันผุในชุมชน เรียกได้ว่าเป็นการดูแลช่องปากของชุมชนที่ราคาย่อมเยาว์แต่ผลลัพธ์มีประสิทธิภาพ

แต่แล้วก็เกิดเรื่องขึ้นจนได้มีกลุ่มต่อต้านฟลูออไรด์เมือง Portland ระบุว่า ฟลูออไรด์ไม่ได้ปลอดภัย รวมถึง Food and Drug Administration (FDA) ระบุว่าฟลูออไรด์เป็นสารปนเปื้อน เนื่องจาก ฟลูออไรด์มีคุณสมบัติเป็นพิษเมื่อได้รับในปริมาณมาก จากการศึกษาในประเทศจีน กลุ่มคนที่ได้รับฟลูออไรด์เข้มข้น (มากกว่า 3 เท่าที่ FDA) รับรอง มีไอคิวที่ต่ำลงและมีโอกาสของมะเร็งกระดูกที่เพิ่มขึ้นในกลุ่มเด็กผู้ชาย

จากคำบอกเล่า ครั้งหนึ่ง ‘ฟลูออไรด์’ เคยเป็นเครื่องมือที่คร่าชีวิตชาวยิวช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2

 Becky Bowers (2011)

แล้วข้อสรุปของฟลูออไรด์ คือ?

ไม่รู้ทั้งหมด แต่สิ่งที่กลุ่มต่อต้านฟลูออไรด์ในน้ำดื่มก็มีเหตุผล เพราะฟลูออไรด์ใช้กลั้วแต่ไม่ควรดื่ม

การใส่ฟลูออไรด์ในผลิตภัณฑ์ดูแลช่องปากเป็นสิ่งที่ดี เพราะการใช้งานคือ ‘แปรง กลั้ว บ้วนทิ้ง’ ทำให้ฟลูออไรด์ตกค้างไม่มาก แต่การดื่มน้ำที่ผสมฟลูออไรด์เข้าไปทำให้ได้รับฟลูออไรด์ที่มากเกินและไม่ดีต่อสุขภาพ จากบทความของสถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) ปี 2014 ทตญ.สุรัตน์ มงคลชัยอรัญญา ทันตแพทย์ชำนาญการพิเศษ สำนักทันตสาธารณสุข กรมอนามัย  พบว่า อาการฟันตกกระเพิ่มขึ้นในกลุ่มเด็กเป็นอย่างมากจากได้รับฟลูออไรด์เข้าสู่ร่างกายปริมาณมาก ซึ่งสาเหตุมาจากการใช้น้ำประปาหมู่บ้านที่มีปริมาณฟลูออไรด์สูงเกิน 0.7 มิลลิกรัมต่อลิตร ซึ่งค่ามาตรฐานที่กำหนด บางพื้นที่พบ 4-5 มิลลิกรัมต่อลิตร ข่าวดีคือ ตอนนี้ประเทศไทยไม่มีการผสมฟลูออไรด์ลงในน้ำประปาแล้วล่ะ แต่ว่าในน้ำแร่ก็ยังมีฟลูออไรด์ตามธรรมชาติอยู่ซึ่งอยู่ในระดับที่ปลอดภัย

การทำงานของฟลูออไรด์คือการที่สร้างผลึกฟลูออโรปาไทด์ที่ทนต่อสภาวะการทนต่อกรดได้ ด้วยราคาของฟลูออไรด์ที่ไม่แพงมาก จึงเป็นส่วนผสมที่แพร่หลายในยาสีฟันหลากหลายยี่ห้อ แต่ข้อเสียก็คือ เมื่อเราบ้วนน้ำหน้าที่ของฟลูออไรด์ก็จบลงแล้ว แทนที่ฟลูออไรด์จะดูแลฟันกลับหายไปในพริบตา

เทคโนโลยีขั้นกว่า เรียกว่า ‘BIOMIN F’

นวัตกรรม BIOMIN F เป็นนวัตกรรมที่สร้างผลึกฟลูออโรปาไทด์ได้ยาวนานกว่าในระดับต่ำ ซึ่งผลึกนี้อยู่ได้ยาวนานกว่า 12 ชั่วโมง ในแง่ของการรักษาแล้วฟลูออไรด์ในระดับต่ำ แต่ยาวนานมีประสิทธิภาพในการรักษาที่ดีกว่าฟลูออไรด์ปริมาณมากในครั้งเดียว

อะไรคือ BIOMIN F

BIOMIN F = แก้วทางชีวภาพ ฟลูออโรแคลเซียมฟอสโฟซิลิเกต (patented fluoro calcium phosphosilicate bioactive glass) ที่คล้ายกับเนื้อเยื่อกระดูกเป็นอย่างมากและถูกใช้วัสดุรากฟันเทียม ซึ่งสาร BIOMIN F จะยึดติดกับฟันและเข้าไปในท่อฟันเพื่ออุดฟัน และค่อย ๆ ปล่อยฟลูออไรด์ระยะเวลาสูงสุด 12 ชั่วโมง ซึ่งมีข้อดีที่ว่าน้ำลายจะไม่ชะล้างสารนี้ แต่ทำงานร่วมกันในปากเพื่อสร้างฟลูออราพาไทต์ ซึ่งมีความทนทานต่อกรดมากกว่าไฮดรอกซีอะพาไทต์ถึง 10 เท่า และยังมีประสิทธิภาพที่ดีถึงแม้ว่าการแปรงฟันของแต่ละคนจะไม่ได้เหมือนกัน ดังนั้น การแปรงฟันด้วย BioMin F วันละ 2 ครั้งจะให้ระดับฟลูออไรด์ที่มีประสิทธิภาพในการรักษานานถึง 24 ชั่วโมง ซึ่งส่งผลให้ฟันแข็งแรงขึ้น ช่วยฟื้นฟูผิวเคลือบฟันอย่างมีประสิทธิภาพ รวมถึงยังช่วยบรรเทาอาการหลังการฟอกสีฟัน

ด้วยขนาดอนุภาคเฉลี่ย 5 ไมครอน อนุภาคขนาดเล็กเหล่านี้จึงเล็ก ละเอียดมาก จากกลุ่มทดลองที่ใช้ BIOMIN F ระบุว่า ฟันของพวกเขารู้สึกเรียบเนียนและสะอาดขึ้น นอกจากนี้อาการเสียวฟันและเหงือกของพวกเขามีสุขภาพดีขึ้นและมีแนวโน้มที่จะมีเลือดออกน้อยลงอีกด้วย (British Dental Journal volume 232, page345 (2022))

รู้ไหม? เทคโนโลยีนในไทยมีแค่ในเดนทิสเต้

สินค้านวัตกรรมของ DENTISTE’ ที่มีนวัตกรรม BIOMIN F จากประเทศอังกฤษเจ้าเดียวในไทย